SSD که مخفف Solid-State Drive است به معنی حافظه حالت جامد است و نسل جدیدی از دستگاه های ذخیره سازی است که در کامپیوتر ها استفاده می شود. حافظه های SSD اطلاعات را با استفاده از حافظه مبتنی بر فلش ذخیره می کنند، که بسیار سریعتر از هارد دیسک های سنتی است و برای جایگزینی آنها آمده اند. حافظه های SSD همچنین فاقد قطعات متحرک هستند و ارتقاء با یک SSD یک راه کار عالی برای افزایش سرعت کامپیوتر و انعطاف پذیری بیشتر آن می باشد.

معمولاً SSD ها اطلاعات را با استفاده از حافظه فلش به طور دائم در یک مدار مجتمع ذخیره می کنند. فلش مموری داخل یک SSD به این معنی است که اطلاعات به صورت الکترونیکی و بی ‌صدا نوشته، منتقل و پاک می‌شوند.  SSD‌ها قطعات متحرک موجود در هارد دیسک مکانیکی (HDD) را ندارند و به همین دلیل SSD ها سریع و بی صدا هستند اما در مقایسه با هارد دیسک ها قیمت بالایی دارند.

حافظه ‌های SSD در مقایسه با هارد های معمولی ظرفیت ذخیره‌ سازی محدود تری داشتند، اما امروزه می‌توانید  SSD‌ها (و  HDD‌ها) را تقریباً در هر اندازه‌ای که نیاز دارید در بازار کامپیوتر پیدا کنید. SSD ها اغلب در تجهیزات پیشرفته یا به عنوان دستگاه های ذخیره سازی اولیه در کامپیوتر های شخصی مصرف کننده استفاده می شوند.

امروزه، تقریباً تمام لپ ‌تاپ ‌ها و کامپیوتر ‌های رومیزی جدید از SSD برای ذخیره ‌سازی اطلاعاتی غیر فرّار استفاده می‌ کنند. SSD ها ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات بسیار سریعی را ارائه می دهند و از HDD ها کوچکتر و سبک تر هستند و به سازندگان کامپیوتر انعطاف بیشتری در طراحی می دهند.

پذیرش SSD با علاقه مندان به کامپیوتر های شخصی و در حوزه های فناوری با عملکرد بالا آغاز شد، جایی که زمان دسترسی بسیار کم و توان بالای SSD ها هزینه بالاتر را توجیه می کرد. اما از آن زمان به بعد به نوعی استاندارد درایو ذخیره‌ سازی مورد استفاده در لپ‌ تاپ ‌ها و کامپیوتر ‌های شخصی ارزان‌ تر تبدیل شدند.

شرکت هایی که با حجم عظیمی از اطلاعات کار می کنند (مانند محیط های برنامه نویسی، شرکت های تجزیه و تحلیل اطلاعات، شرکت های مالی) اغلب به SSD ها متکی هستند، زیرا زمان دسترسی و سرعت انتقال فایل بسیار مهم است.

کامپیوتر ‌های بهینه ‌سازی شده برای بازی همیشه محدودیت ‌های فناوری فعلی را پشت سر گذاشته ‌اند و تجهیزات گران ‌تری را برای افزایش عملکرد بازی انتخاب می ‌کنند. این موضوع به ویژه برای ذخیره سازی صادق است، زیرا بازی های مدرن دائماً فایل ها (بافت ها، نقشه ها، سطوح، کاراکتر ها) را میخوانند و می نویسند. کنسول های بازی جدید مانند PS5 و Xbox Series X اکنون به جای هارد دیسک از SSD استفاده می کنند.

حافظه های SSD نیاز به انرژی کمی دارند و به عمر باتری بهتر در لپ تاپ ها و تبلت ها کمک می کند. SSD ها همچنین در برابر ضربه مقاوم هستند، که احتمال از دست دادن اطلاعات را در هنگام افتادن دستگاه های تلفن همراه کاهش می دهد.

سرورهای سازمانی به SSD نیاز دارند تا زمان خواندن و نوشتن سریعی داشته باشند تا به درستی به کامپیوتر های شخصی مشتری خود سرویس های مختلف شبکه را ارائه دهند. شرکت های پشتیبانی شبکه باید به این موضوع توجه کنند و در هنگام خرید سرور، این موضوع را مد نظر قرار دهند.

تعدادی اصطلاح مختلف برای توصیف انواع مختلف SSD ها مانند mSATA یا PCIe وجود دارد. برای اتصال SSD به سیستم یا مادر بورد خود، باید آن را با استفاده از نوع خاصی از رابط اتصال متصل کنید و در اینجاست که باید در مورد رایج ترین رابط های SSD بدانید:

PCI Express (PCIe) معمولاً برای اتصال کارت‌ های گرافیک، کارت ‌های شبکه یا سایر سخت ‌افزار های با کارایی بالا استفاده می‌ شود. این رابط به شما پهنای باند بالا و تأخیر کم می ‌دهد و زمانی که به ارتباط فوق‌ العاده سریع بین SSD و CPU/RAM خود نیاز دارید، آن را ایده ‌آل می‌کند. SSD هایی که از نوع اتصال PCIe استفاده می کنند بر اساس استاندارد Nonvolatile Memory Express (NVMe) هستند که تا ۳۲ گیگابیت بر ثانیه توان عملیاتی خام را دارند و تا ۷ گیگابیت بر ثانیه کار می کنند.

SATA یک رابط SSD قدیمی است که به طور خاص برای ذخیره سازی طراحی شده است و سرعت آن تا ۶ گیگابیت بر ثانیه است. SATA به آرامی به نفع NVMe حذف می شود که بسیار سریعتر است. اما کامپیوتر‌ های شخصی و لپ‌ تاپ ‌های قدیمی ‌تر با هارد دیسک همچنان از ارتقاء به SSD مبتنی بر SATA بهره می ‌برند.

حافظه ‌های SSD در انواع ظرفیت‌ های ذخیره ‌سازی موجود هستند که از حدود ۱۲۰ گیگابایت شروع می ‌شود و تا ۳۰ ترابایت برای مصرف‌کننده در دسترس هستند. رایج ترین اندازه حجم های SSD امروزه بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ گیگابایت است که فضای زیادی برای نگهداری سیستم عامل ویندوز، رایج ترین برنامه ها و بازی ها و فایل های شخصی شما دارد.

درایو های حالت جامد با سه عامل اصلی تعریف می‌شوند: اندازه فیزیکی خود درایو، نوع رابط اتصالی که استفاده می‌ کند و فضایی که SSD در دستگاه اشغال می‌کند. فرم فاکتور یک SSD بخشی از سازگاری کلی آن در لپ تاپ ها، تبلت ها و کامپیوتر های رومیزی سنتی است.

زمانی که SSD ها برای اولین بار معرفی شدند، به همان اندازه HDD های سنتی ساخته شدند، به طوری که جایگزینی هارد با یک SSD نسبتاً آسان بود. در حال حاضر، SSD ها در اندازه های مختلف ساخته می شوند و به طور کلی کوچکتر از هارد های معمولی هستند.

بزرگترین تفاوت بین SSD و HDD این است که در درایو های حالت جامد، تراشه های حافظه و فلش مموری دیجیتال برای ذخیره و دسترسی به اطلاعات استفاده می شود، در حالی که هارد دیسک ها از موتورهای مکانیکی و قطعات متحرک مانند دیسک های چرخان و هد های خواندن/نوشتن استفاده می کنند. HDD ها گزینه ذخیره سازی سنتی برای کامپیوتر های شخصی هستند، در حالی که SSD ها هنوز یک فناوری جدیدتر محسوب می شوند.

در بیشتر موارد، SSD ها گزینه بهتری هستند. آنها سریعتر، باریکتر و طول عمر بیشتری دارند، این در حالی است که هارد دیسک ها به دور از منسوخ شدن هستند و گزینه مقرون به صرفه تری هستند که هنوز هم می توانند ظرفیت ذخیره سازی بزرگتری نسبت به SSD های امروزی ارائه دهند که احتمالا برای مدت طولانی پایدار نخواهد ماند. بنابراین، اگر بعد از اینکه مشکلی در کامپیوتر‌ تان پیش آمد و مجبور شدید هارد دیسک خود را مجدداً فرمت کنید، ممکن است زمان آن رسیده باشد که کامپیوتر خود را از هارد دیسک به یک SSD ارتقا دهید.

برای چندین دهه، اطلاعات کامپیوتر ها عمدتاً روی هارد دیسک های مکانیکی ذخیره می شد. این هارد دیسک ‌های سنتی (HDD) با قطعات متحرک، مانند صفحات چرخان و هد خواندن/نوشتن که برای جمع ‌آوری اطلاعات ذخیره شده در صفحه مغناطیسی به عقب و جلو می ‌رود، ساخته شده ‌اند. تمام این قطعات متحرک به این معنی بود که هارد دیسک ها محتمل ترین جزء سخت افزاری کامپیوتر بودند که از کار می افتادند.

درایو های SSD کاملاً متفاوت عمل می کنند. آنها از مدارهای مجتمع و یک تراشه حافظه ساده به نام حافظه فلش NAND استفاده می کنند که هیچ قسمت متحرک ندارد و زمان دسترسی تقریباً فوری دارد.

آزمایشات اولیه با فناوری اس اس دی مانند در دهه ۱۹۵۰ آغاز شد و در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ SSD ها در ابرکامپیوتر ها مورد استفاده قرار گرفتند. اما این فناوری بسیار گران بود و با توجه به قیمت بسیار بالای درایوها، ظرفیت ذخیره سازی آن کم بود (۲ مگابایت تا ۲۰ مگابایت). اگرچه فناوری SSD گهگاه در بخش‌ های نظامی و هوافضا مورد استفاده قرار می ‌گرفت، تا دهه ۱۹۹۰ بود که  SSD‌ها راه خود را به دستگاه ‌های مصرف‌ کننده باز کردند.

در اوایل دهه ۱۹۹۰، نوآوری های سخت افزاری باعث کاهش قیمت SSD شد. اما طول عمر و اندازه درایو ها هنوز یک مشکل بود، SSD ها فقط حدود ۱۰ سال عمر داشتند. در اواخر دهه ۲۰۰۰، فناوری SSD قابل اعتماد تر شد و قادر به ارائه چندین دهه استفاده مداوم با سرعت دسترسی قابل قبول بود. با این حال، SSD ها همچنان ممکن است خراب شوند، بنابراین مهم است که بدانید چگونه یک نسخه بکاپ خوب داشته باشید.

تراشه های حافظه موجود در یک SSD اکنون با حافظه دسترسی تصادفی (RAM) قابل مقایسه هستند. به جای یک صفحه مغناطیسی، فایل ها در شبکه ای از سلول های فلش NAND ذخیره می شوند و هر شبکه (یا بلوک) می تواند بین ۲۵۶ کیلوبایت تا ۴ مگابایت ذخیره کند. کنترلر یک SSD آدرس دقیق بلوک ها را دارد، بنابراین وقتی کامپیوتر شما درخواست فایلی می کند تقریباً فوراً در دسترس است و SSD ها می توانند در عرض نانوثانیه به حافظه دسترسی پیدا کنند. با درایو های SSD لازم نیست برای یافتن اطلاعات مورد نیاز، منتظر یک هد خواندن/نوشتن بمانید.

دوران هارد دیسک ها هنوز به پایان نرسیده است. تا همین اواخر انتظار نمی رفت که حافظه های SSD از هارد دیسک ها پیشی بگیرد. اما امروزه، اگر یک کامپیوتر قدیمی اپل دارید می توانید مک خود را به SSD ارتقا دهید.

مهم نیست چقدر پول خرج می کنید، اگر یک هارد دیسک دارید، کند ترین بخش سیستم کامپیوتر شما است! سایر اجزای سخت افزاری کامپیوتر شما ممکن است قادر به انتقال ۲۰ تا ۳۰ گیگابیت بر ثانیه باشند. اما حتی یک SATA SSD قدیمی با ۵۰۰ مگابایت فضای ذخیره سازی یک ارتقاء عالی برای افزایش سرعت کامپیوتر یا تقویت مک شما است.

برای نشان دادن تفاوت سرعت بین یک هارد دیسک و یک حافظه SSD پایه، ما یک کامپیوتر بازی ۶ ساله را ارتقا دادیم. HDD آن را با SATA SSD جایگزین کردیم و یک سری آزمایش انجام دادیم.

نتایج پس از تغییر به حافظه SSD خیره کننده است:

زمان بوت:

قبل از ارتقا: ۷۹ ثانیه

بعد از ارتقا: ۱۷ ثانیه

زمان بارگذاری بازی (GTA V):

قبل از ارتقا: ۱۳۳ ثانیه

بعد از ارتقا: ۲۵ ثانیه

حتی سرعت SATA SSD بهترین سرعت بازار نیست ولی هنوز یک ارتقاء قابل توجه است. این بدان معناست که یک NVMe SSD سریعتر، یک سرمایه گذاری عالی برای یک کامپیوتر کاملاً جدید است و همچنان کامپیوتر شما را برای مدت طولانی سریع نگه می دارد.