اگر بخواهیم به صورت ساده و کوتاه بگوییم Defragment کردن درایو باعث افزایش سرعت ویندوز، سیستم و در نهایت کامپیوتر می شود. اما مگر Defragment چه کاری انجام می دهد و چرا این کار به صورت اتوماتیک انجام نمی شود تا سرعت ویندوز همیشه در بهترین حالت خود باشد؟ برای جواب به این سوال لازم است تا بگوییم Defragment چه کاری انجام می دهد. نگران نباشید! سعی کرده ایم به صورت ساده و کوتاه آن را بگوییم اما قبل صحبت درباره Defragment کردن باید مقداری درباره هارد دیسک صحبت کنیم.

اطلاعات در هارد دیسک بر روی یک صفحه مغناطیسی که شباهت خیلی زیادی به CD و DVD دارد توسط یک هد ذخیره و خوانده می شود. این کار از لبه های بیرونی صفحه مغناطیسی شروع می شود و به لبه های داخلی آن می رسد. دلیل این موضوع این است که سرعت چرخش صفحه مغناطیسی در بیرون بیشتر از داخل آن است بنابراین سرعت خواندن اطلاعات در لبه های بیرونی صفحه مغناطیسی بیشتر است.

حال فرض کنید که بر روی هارد دیسک مقداری اطلاعات ذخیره شده است و ما بخشی از اطلاعات را پاک می کنیم و قصد ذخیره اطلاعات جدید بر روی هارد دیسک را داریم. در نهایت قسمت هایی که اطلاعات از آن حذف شده است مشخص می شود و اطلاعات جدید جایگزین اطلاعات حذف شده می شوند. به عبارتی دیگر هر بار که اطلاعات جدید می خواهد بر روی دیسک مغناطیسی ذخیره شود، هد هارد دیسک از لبه ی بیرونی دیسک مغناطیسی شروع به جستجو می کند و اولین جای خالی ای که پیدا کند را در آن اطلاعات ذخیره می کند. اگر تمامی اطلاعات در فضای مورد نظر جای نگیرد دوباره هد شروع به جستجو می کند و کم کم به سمت لبه ی داخلی دیسک مغناطیسی می رود و به این صورت ممکن است یک فایل در قسمت های مختلفی از دیسک مغناطیسی هارد دیسک ذخیره شود. عملا یک فایل شما به قسمت های مختلفی تقسیم شده است که هر قسمت در یک جای دیسک مغناطیسی هارد دیسک ذخیره شده است.

هد یک هارد دیسک علاوه بر نوشتن اطلاعات جدید بر روی دیسک مغناطیسی هارد دیسک، وظیفه خواندن اطلاعات از آن را نیز بر عهده دارد. در نتیجه وقتی یک فایل شما قطعه قطعه شده است، هد هارد دیسک برای خواندن آن فایل به قسمت های مختلف دیسک مغناطیسی مراجعه می کند تا فایل شما را به صورت کامل بخواند. این جا به جایی هد هارد دیسک برای خواندن اطلاعات زمانی را به خود اختصاص می دهد و هر چقدر اطلاعات شما به قطعات بیشتری تقسیم شده باشد، زمان خواندن فایل شما بیشتر می شود و شما فکر می کنید ویندوز کند شده است. در نتیجه زمانی که به تسک منیجر مراجعه می کنید می بینید که هارد دیسک شما نسبت به سخت افزار های دیگر کامپیوتر بیشتر درگیر است.

کاری که ابزار Defragment در ویندوز انجام می دهد این است که قطعه های مختلف فایل های شما بر روی صفحه مغناطیسی را در کنار یکدیگر قرار می دهد تا سرعت خواندن آن افزایش پیدا کند. به عبارتی دیگر هد هارد دیسک برای خواندن فایل های شما نیاز به جا به جایی کمتر بر روی صفحه مغناطیسی دارد و این موضوع باعث می شود سرعت خواندن فایل های مختلف از جمله فایل های ویندوز و فایل های شخصی افزایش پیدا کند.

در عکس بالا می توانید شماتیکی از اطلاعات ذخیره شده قبل از Defragment کردن و در عکس پایین همان اطلاعات بعد از Defragment شدن را مشاهده کنید.

زمانی که Defragment کردن به خود اختصاص می دهد به موارد مختلفی بستگی دارد. تعداد فایل های شما، حجم فایل های شما، طول عمر و سرعت نهایی هارد دیسک شما و تعداد Defragment های قبلی بر روی سرعت Defragment فعلی موثر است.

لازم به ذکر است که عملیات Defragment کردن به طور اتوماتیک توسط ویندوز هر هفته انجام می شود اما در برخی مواقع ممکن است به دلایل مختلف از جمله خاموش بودن ویندوز و یا درگیر بودن هارد دیسک در آن لحظه این کار انجام نشود و شما نیاز است تا این موضوع را چند وقت یک بار چک کنید که به درستی انجام شود.

خیر، اما چرا؟ SSD ها تعدادی چرخه ی نوشتن اطلاعات دارند که محدود هستند و این تعداد طول عمر آن ها را تعیین می کند. در نهایت با Defragment کردن اس اس دی ها، طول عمر آن ها کاهش پیدا می کند.

از طرفی ساختار ذخیره سازی SSD ها متفاوت است و فاقد قطعات مکانیکی است. در نتیجه سرعت SSD ها مانند هارد دیسک ها تحت تاثیر این عوامل قرار نمی گیرد و در نتیجه اس اس دی ها نیاز به Defragment کردن ندارند.

اگر هنوز بر روی سیستم خود هارد دیسک استفاده می کنید لازم است تا وضعیت Defragment کردن را چک کنید. برای این کار ابتدا ابزار Defragment را باز می کنید. برای این کار می توانید از منوی سرچ ویندوز کلمه Defragment را جستجو کنید. در هر نسخه از ویندوز Defragment می توانید پسوند یا پیشوند داشته باشد. پس از باز کردن این ابزار با پنجره ای شبیه زیر مواجه می شوید:

در عکس بالا ما فقط یک درایو داریم که به اسم درایو C مشخص شده است. نوع درایو ما SSD است و ویندوز مورد استفاده ما ویندوز ۱۱ است. اما با این حال Defragment کردن اتوماتیک درایو SSD فعال است و آخرین بار ۶ روز قبل همانطور که می بینید انجام شده است!

با فشرده دکمه Optimize عملیات defragment شروع شده و مانند عکس زیر میزان انجام عملیات که در عکس پایین ۵۹ درصد است نیز مشخص شده است. اگر عملیات زمان بر بود و نیاز داشتید تا از سیستم خود با سرعت بالا استفاده کنید می توانید با فشردن دکمه Stop عملیات Defragment کردن را متوقف کندی و در زمانی که با ویندوز کار خاصی انجام نمی دهید اقدام به این کار بکنید.

همچنین می توانید با فشردن دکمه Change settings برخی از تنظیمات Defragment نظیر زمان بندی اتوماتیک آن، غیر فعال کردن Defragment اتوماتیک و موارد دیگر را انجام دهید. تصویر پنجره تنظیمات Defragment در عکس زیر آمده است.

Defragment کردن تنها یکی از کارهایی است که باعث افزایش سرعت ویندوز می شود، شما می توانید با مراجعه به مقاله رفع کندی ویندوز کارهای دیگری که می توان در این جهت انجام داد را یاد بگیرید. همچین برای انجام کارهای از این قبیل می توانید از خدمات it شرکت های مورد نظر استفاده کنید.